Geachte mijnheer de Minister,
Beste Koen Geens,
Met veel interesse ben ik uw persbericht beginnen lezen. Al was het maar omdat ik benieuwd was of uw logische en duidelijk titel meer aan duiding zou moeten krijgen.
“ Verblijfsregeling moet gerespecteerd worden”.
Niettegenstaande het feit dat ik uw goede intenties zie, was ik na volledige lectuur erg geschokt door het grote gevaar dat er achter schuilgaat en waar niet bij stilgestaan wordt.
Laat me dat even verduidelijken.
De huidige COVD-19 maatregelen zorgen inderdaad voor onduidelijkheid, onrust en conflicten bij gescheiden ouders die niet overeenkomen. We merken dat een groot deel zelfs “misbruik” maakt van de situatie om de verblijfsregeling éénzijdig niet – of anders – uit te voeren.
Nochtans stellen de huidige maatregelen voor veel gescheiden ouders geen enkel probleem ; zij vinden een manier om de nodige praktische zaken te regelen. Ik zie zelfs gescheiden ouders vanuit deze situatie oplossingen vinden die in “normale” situaties niet aan de orde zijn. De groei die zij daardoor maken, verrijkt de relatie tussen hen onderling én tussen hen en de kinderen. De lessen die de kinderen daarvan leren, dragen bij tot hun opvoeding en ontwikkeling in een context van gescheiden ouders.
Deze ouders zijn voor mij een voorbeeld en een referentie. Zij slagen erin om vanuit blijvend ouderschap, na de scheiding, de brug veilig en ongedwongen te maken voor hun kind(eren).
Voor de duidelijkheid, meneer de Minister, die brug is meer dan alleen het fysieke “van de ene naar de andere ouder brengen”, zoals u het zegt. Die brug is evenzeer emotioneel en psychologisch.
Een scheiding blijft altijd moeilijk voor kinderen. Maar de veilige brug tussen hen en beide ouders maakt een wereld van verschil voor hen. Dát moeten ons uitgangspunt en onze opdracht zijn, in belang van elk kind. Niet alleen voor de ouders, maar ook voor familie(s) en de ruimere context van de kinderen, met name de scholen, de overheid, de maatschappij,…
Tot mijn grote verbazing lees ik het volgende:
Vice-eersteminister en minister van Justitie Koen Geens: “Als een ouder weigert het kind over te brengen zoals afgesproken, kan de andere ouder een klacht indienen bij de politie. Het Parket kan de andere partner dan vervolgen. Dat was natuurlijk al mogelijk van voor het uitbreken van het coronavirus. Het feit dat je een klacht kunt indienen, is een belangrijk element in de strijd tegen ouderverstoting. Ik ben heel blij dat alle justitiële actoren hier bijzondere aandacht aan zullen besteden tijdens de corona periode.”
Laat me beginnen bij de woordkeuzes en de stappen die u voorstelt.
De ouder “kan” dus een klacht neerleggen bij de politie? Het Parket (!) “kan” “vervolgen”? Nochtans heeft deze procedure daadwerkelijk bewezen dat ze contraproductief is.
Net omdat ze niet overeenkomen, zijn ouders die in dit soort situatie zitten reeds voor een Rechter verschenen. Die Rechter heeft op dat moment een beslissing genomen in het belang van het kind. Meestal was het Parket daar al bij aanwezig. Om advies te verlenen. Voor de duidelijkheid: dit advies staat nooit vermeld in enig Vonnis of Arrest. Met andere woorden, er ís reeds een beslissing waar IEDEREEN zich moet aan houden, tenzij er door de ouders zelf een andere overeenkomst werd gemaakt. Zoals de titel van uw persbericht het zegt: “De verblijfsregeling moet gerespecteerd worden”. Punt !
Het niet naleven of tegenwerken van de verblijfsregeling is een zeer ernstige daad. Een ernstige gebeurtenis, die telkens zeer traumatisch is voor de betrokkenen.
Stel u voor dat uw huis in brand staat en men zou u zeggen: U kan een klacht indienen. Of erger: het Parket kan vervolgen. Mijnheer de Minister, als morgen uw huis in brand staat en u belt de brandweer, die antwoordt: “U kan een klacht neerleggen.” of “Breng eerst uw eigendomsakte (vonnis) mee naar ons kantoor.” of “Als u 20 keer klacht heeft neergelegd, zullen we mogelijks eens komen kijken of we kunnen blussen.” Heel zeker is uw huis dan al volledig afgebrand. Ja toch?
Dát, mijnheer de minister, dát is wat er gebeurt bij ouderverstoting. Het feit dat ouders een klacht kunnen neerleggen is GEEN element in de strijd tegen ouderverstoting. Integendeel, het maakt er zelfs deel van uit. Door de TIJD die onherroepelijk voorbij gaat, wordt de ouderverstoting net nog dieper geïnstalleerd. Bovendien bevordert en bestendigt het gerechtelijke apparaat de STRIJD tussen de ouders.
Mijnheer de Minister, u heeft het over de strijd tegen ouderverstoting? Maar eigenlijk zegt u tegen een kind dat z’n ouder kan “schieten” op de andere ouder als die zich niet aan de afspraak houdt. Welk voorbeeld wil u daarmee stellen?
Stel dat vervolgingen van Parketten toch binnen een redelijke termijn na het neerleggen van een klacht bij de politie zouden gebeuren, dan worden deze feiten vaak gebruikt om het kind bewust of onbewust op te zetten tegen de ouder die de klacht heeft neergelegd.
Het recht om een klacht in te dienen tegen de “andere” ouder zou moeten ingetrokken worden. In plaats daarvan zou het Parket verplicht moeten worden om onmiddellijk uit te rukken en de juiste stappen te ondernemen, zodat een vonnis wordt nageleefd.
Komen we nu bij een ander probleem. De niet-naleving van de verblijfsregeling is altijd een symptoom van een onderliggende dynamiek of problematiek. In de ergste gevallen zegt het kind zelf dat het niet naar de andere ouder wil gaan. Dan zijn de poppen helemaal aan het dansen. Het minderjarig kind wordt zodanig veel verantwoordelijkheid gegeven dat het zelf boven een beslissing van een Rechter, in zijn belang, gaat staan! Mag zoiets? Ja, u weet het heel goed. De politie zegt dat zij het kind niet gaan dwingen of “manu militari” brengen. Het Parket trekt zich al helemaal terug. Terwijl het net de volwassenen zijn die de vonnissen moeten naleven en/of erover waken dat ze worden nageleefd. Het is de ouder die de verblijfsregeling moet naleven, die de verantwoordelijkheid heeft gekregen van de Rechter om het kind naar de andere ouder te laten gaan. Dat is een ouderlijke capaciteit die nodig is om succesvol blijvend ouderschap na een partnerbreuk te kunnen realiseren. Heel vaak echter duwt men het kind, dat van nature beide ouders graag ziet, net nog dieper in het loyaliteitsconflict. Wat het kind ook kiest, het is altijd verkeerd. Kiest het voor papa, dan doet het mama pijn en omgekeerd. Een kind kan die gespletenheid hoegenaamd niet aan en kiest, om zichzelf te beschermen, voor een afwijzend gedrag t.a.v. de “afstand”- ouder en alles wat daar mee te maken heeft. Die zelfbescherming wordt over het algemeen beschouwd als een abnormaal gedrag van het kind. Maar het is normaal gedrag ten opzichte van de abnormale situatie. Verander de situatie en het gedrag van het kind zal veranderen. Focus op de situatie en de ouders en NIET op het kind. Want onder die zelfbeschermingslaag zit altijd een kind dat lijdt.
Het is tijd om als maatschappij onze verantwoordelijkheid op te nemen ten opzichte van deze kinderen en de noodlijdende ouders. Maar hoe dan?
Misschien moeten we niet meer inzetten op wat de kloof tussen de ouders (onderling en kinderen) groter en dieper maakt. Misschien moeten we stoppen met muren te bouwen tussen de ouders, die het moeilijk hebben in hun eigen verwerkingsproces na een breuk.
Het is hoog tijd dat we stoppen met de dader-slachtoffer voorstelling in ons rechtssysteem, die conflicten bij gezinnen enkel in de hand werkt. We moeten deze conflicten zien te vermijden of ten minste proberen op te lossen.
Kortom, in plaats van het probleem te willen oplossen op dezelfde manier zoals het ontstaan is, kunnen we er anders naar gaan kijken, waardoor het vanzelf verandert.
In plaats van te strijden, moeten we verbinden.
In plaats van muren te bouwen, moeten we bruggen bouwen.
Mijnheer de Minister, steek deze mensen niet in een proces. Mensen zijn het proces !
Laat ze – met de juiste begeleiding – bouwen aan de brug.
Zie deze brief niet als een aanklacht, maar als een kracht. Ik kijk, samen met tienduizenden kinderen en ouders in België, uit naar wat u met deze kracht gaat doen.
Met beleefde groeten
Olivier Vanhaelen